De partner van de psychopaat of narcist is vaak een empaat. De empaat voelt vreselijk veel aan , meer dan de psychopaat of narcist kan bevroeden, maar begaat de fout het afwijkende gedrag van de zieke partner te kunnen en willen begrijpen. De empaat kan altijd goede redenen vinden voor dat afwijkende gedrag en doet zichzelf daar een groot onrecht mee aan. Het is fundamenteel onjuist naar redenen te zoeken om afwijkend gedrag te tolereren. Afwijkend gedrag heeft vaak te maken met respectloos grenzen overgaan. En als de psychopaat of narcist die grenzen overschrijdt moet je je krachtig verzetten. Door dit wegredeneren van vreemde gedragingen ontkent de empaat zijn gevoelens. En door het niet serieus nemen van de eigen gevoelens (dat is waarschijnlijke terug te voeren op de vroege jeugd) drijft de empaat steeds verder van zijn kern af.
Nogmaals gaslighting
De reden dat iemand in een relatie met een narcist of psychopaat de weg kwijt raakt is gaslighting. Voor een objectief en weldenkend persoon aan de zijlijn is dit niet tot nauwelijks te bevatten. Hoe kan het dat je helemaal je eigen ik kwijt raakt?
Het is goed om hier nogmaals uit te leggen dat de narcist en psychopaat al op heel jonge leeftijd de leugen omarmden. Ze ontdekten dat ze met de meest bizarre leugens weg kwamen. En dat lukt als aan minimaal twee voorwaarden is voldaan; Ten eerste moeten ze je vertrouwen weten te winnen en ten tweede moeten ze tegelijkertijd weten waar jouw kwetsbaarheden liggen. Ze zullen in eerste instantie er alles aan doen dat vertrouwen van je te winnen. Als dat voldoende gelukt is zullen ze stapsgewijs schaamteloos stapje voor stapje uitzoeken hoe ver ze met je kunnen gaan door aan te grijpen op jouw kwetsbaarheden. Dat doorzien van kwetsbaarheden is overigens een van de sterkste kanten van de narcist en psychopaat. Ze hebben vanaf jonge leeftijd het manipuleren van anderen door hun kwetsbaarheden aan te raken geoefend. Manipulatie en bedrog is hun leven .
Telkens als er barstjes in de vertrouwensrelatie dreigen te komen zullen ze je een botje toewerpen. Even lijkt de narcist/psychopaat weer beschikbaar en toch wel aardig te zijn. Maar als je daar op hapt slaan ze daarna nog genadelozer toe. Het is een daadwerkelijk stapsgewijs uitkleden en uitputten van hun slachtoffer. Ze doen dit schaamteloos en zonder geweten. Het deert ze niet omdat ze er gewoon recht op hebben. Of het om hun partner, kind, vrienden, hulpverlener, advocaat of andere dienstverleners gaat maakt ze niet uit. Er bestaat in deze mensen geen enkele interne toets of dat wat ze doen ook gedaan zou mogen worden. Ze leven zonder een geweten, hoewel ze naar buiten toe uitstralen dat ze dat wel degelijk hebben.
Er is maar een weg om er mee te leren leven als slachtoffer, herkaderen.
Als je uit de destructieve relatie komt is het een zware weg om weer je plaats in deze maatschappij te vinden. Als je je partner, huis, geld en soms ook je kinderen kwijt bent geraakt na de scheiding zit je letterlijk aan de grond. In mijn eigen praktijk hoor ik de meest gruwelijke verhalen die overeenkomen met het de getuigenissen in het boek van Jan Storms over destructieve relaties. De vraag is op dat moment ” Hoe nu verder?”. Hoe moet je verlies van kinderen en materieel goed (relatief minder erg maar ook heel naar) en het ongeloof van de omgeving plaatsen?
Het spreekt voor zich dat je zeker moet kijken naar je eigen rol in het ontstaan van de relatie en het er in blijven. Maar dat is niet het hele verhaal. De narcist of psychopaat verandert namelijk stapsgewijs jouw manier van denken door een proces dat gaslichting heet. Er zit dus iets heel geniepigs in de relatie dat jou sluipenderwijs gesloopt heeft.
Als je dus na een vaak moeizaam en slepende scheiding met niets overblijft en je hebt je zelfonderzoek gedaan blijf je zitten met kwaadheid, verdriet en verbazing.
Naar mijn mening is er maar een weg om daar uit te komen. Als je in staat bent je leven in een groter perspectief te zien , er is een overstijgende karmische doel gediend met je leerweg, kun je weer een anker vinden. Dat groter perspectief toont je vooraleerst dat er een grote groep mensen in deze samenleving rondloopt die (on)bewust vooral en vooraleerst aan zichzelf denkt. Het is een grote groep (zeker 5% van de mensen) die aan dit profiel voldoet. Ik zeg altijd tegen mijn klanten ” you better belief it” . Misschien zijn we door de twintig eeuwen van christelijk denken op een dwaalspoor gebracht. Misschien zijn we gaan geloven dat er slechts het goede in de mens aanwezig is. Mooi niet dus !
Een tweede stap die je volgens mij moet gaan maken is de waarheid in jezelf te gaan zoeken. In de buitenwereld zul je geen of moeizaam erkenning vinden. Als je echter de weg naar binnen gaat maken kom je in contact met je eigen wijsheid en inzichten. En die eigen wijsheid blijkt een goudmijn te zijn op weg naar persoonlijke groei en je zelf te hervinden. Hoe minder je je aantrekt van wat de omgeving denkt, doet en vindt des te meer ontdek je dat er een kracht in jezelf aanwezig is die jou een nieuwe weg leert te vinden in dit leven. Hoe de omgeving tegen jou of je ervaringen aankijkt wordt dan stapsgewijs steeds minder belangrijk.
Een derde stap die je zou kunnen maken is te reflecteren op het aanwezig zijn in deze wereld. Is er een hoger doel, zou het zo moeten zijn of worden dat iedereen in harmonie leeft?, is er een realistisch perspectief dat als jij blijft vechten tegen de beeldvorming over jouw narcistische/psychopatische ex het daadwerkelijk een verandering teweeg brengt?
De vrouwelijke narcist/psychopaat
Zolang we het vrouwelijke aspect nog steeds als zacht, begripvol, empathisch en zorgend als archetypisch beeld laten rondzingen zullen we dit ook meer in vrouwen blijven zien dan in mannen. Deze ” bias” is naar mijn overtuiging een reden dat het aantal narcistische vrouwen lager ingeschat wordt dan het aantal mannen. De feiten wijzen uit dat 40% van de narcisten een vrouw is.
De vrouwelijke narcist/psychopaat blijft naar mijn mening makkelijk verborgen omdat ze in de nog steeds dominante mannelijke cultuur hun slachtofferrol perfect uitbuiten. Ze manipuleren bovendien op een andere wijze dan man. Waar de man het openlijk doet opereert de vrouw meer achter de schermen door middel van venijnige verhalen, leugens en geveinsde vertrouwelijkheid en empathie. Het sexuele aspect wordt bovendien makkelijk ingezet.
Meer lezen over dit onderwerp ?
https://narcissisticbehavior.net/the-typical-narcissistic-woman-as-a-friend/
/https://thenarcissisticlife.com/female-narcissists/
Eenzaamheid als vruchtbare grond
In een van zijn eerste boeken schrijft Mantak Chia over een van de meeste voorkomend menselijke gedragspatronen. Hij omschrijft dat als de zoektocht van bijna alle mensen naar een partner die op de een of andere wijze het eigen leven ” heel” lijkt te maken. In plaats van in ons zelf te zoeken hebben we het gevoel dat er ergens op de wereld iemand rond loopt die ons het geluk doet vinden. Het spreekt voor zich dat Mantak Chia ons aanspoort het geluk in onszelf te vinden. Er is niets of niemand van buiten die ons bestendig geluk kan brengen. Dat kunnen we alleen zelf creëren. Een partner kan onderdeel van dat geluk zijn maar integratie van het vrouwelijke en mannelijke aspect in jezelf vormt de basis voor een stabiel en gezond leven.
In ons dagelijks leven zien we echter hoe de dating-industrie het leven van veel mensen beheerst of bezig houdt. Er wordt voortdurend gezocht naar de ontbrekende schakel in ons leven.
De reden van dit zoeken is volgens velen het wegvallen van de sociale structuren. Waar we in het verleden nog de verzuiling kenden met alle daarbij behorende verbanden via verenigingen is de nadruk op het individualisme komen te liggen. Daarmee is echter ook de fundamentele eenzaamheid die we allemaal kennen scherp naar voren gekomen.
Eenzaamheid is een vast gegeven in ieder mensenleven. Daarmee leren omgaan is echter een hele opgave en het vermijden van dat gevoel leidt tot kwetsbaarheid. Die kwetsbaarheid geeft narcisten de kans binnen te dringen in je leven en er gebruik van te maken. Zowel Dr. Robin Sterns als Sam Vaknin (beide experts op gebied van narcisme/psychopathologie) wijzen er op dat de vergaande individualisering de vruchtbare grond is waarop narcisten hun prooi kunnen vinden.
Gaslighting door de narcist
In de relatie met de narcist (privé / werk) zul je geconfronteerd worden met het fenomeen dat “gaslighting” heet. De narcist weet zo met je te communiceren dat je de grip op de realiteit verliest.
De term is ontleend aan de gelijknamige film uit 1944 waarin de romantische held (Charles Boyer) Ingrid Bergman zo bespeelt dat ze gaat twijfelen aan haar eigen oordeel. Ze gaat geloven in de verhalen van haar tegenspeler in plaats van haar eigen waarneming.
Hoe ver gaslighting kan gaan illustreert een voorbeeld uit de huidige tijd. Donald Trump twitterde in maart 2016 dat hij niet in zou gaan op de invitatie van John Oliver om in zijn show te komen. Oliver wist zeker dat hij of zijn team nooit een invitatie verstuurd hadden. Omdat Trump herhaaldelijk aangaf dat dat wel zo was ging Oliver aanvankelijk twijfelen. Later realiseerde hij zich dat niemand de uitnodiging ooit verstuurd had en dat Trump loog. Maar het feit dat hij even twijfelde aan zijn eigen oordeel geeft aan wat er gebeurt als je herhaaldelijk met dit type gedrag geconfronteerd wordt.
In relaties met een narcist zal je dat overkomen. En stapsgewijs dreig je zo het contact met de werkelijkheid te verliezen en wordt je de willoze prooi van de narcist. Ze doen dat door ontkenning van eerdere leugens, verzonnen antwoorden op vragen, dingen die je altijd op een vaste plek legt te verplaatsen, afwezig zijn zonder verklaring , net doen alsof ze iets weten en het met een belachelijke stelligheid verklaren, onzinverhalen over hun vrienden en vriendinnen te vertellen, vertrouwelijke informatie van jou delen met anderen of door elke keer met andere verklaringen te komen over iets dat gebeurd is.
De reden dat dit gebeurt is dat de narcist hoe dan ook zijn opgeblazen zelf, zijn rigide visie van de werkelijkheid overeind wil houden en je niet meer bent dat een object dat zij om een of andere reden nodig hebben. Al zijn uitspraken zijn daarop gericht en als er maar een greintje twijfel is bij de partner/collega zal er een erosie plaats vinden. De overtuigde toon van de narcist en de inschikkelijke houding van de partner/collega (die diep van binnen zo graag erkenning van de narcist wil) leiden er toe dat de narcist jou in zijn realiteit vangt.
Dr. Robin Stern uit de V.S. stelt dat we in een gaslighting culture leven. Dat zien we terug in het politiek klimaat waar koerswijzigingen en leugens aan de orde van de dag zijn maar het wordt versterkt door de maatschappelijke ontwikkeling waarin we steeds minder onderdeel van een groep zijn maar veel geisoleerder leven. Dan kan een kwaadwillende persoon in je directe omgeving een sterkere impact op je leven hebben omdat de ” reality-check” vanuit de omgeving kleiner is.
Niets is wat het lijkt te zijn
De kwalijkste eigenschap van de narcist is dat hij/ zij voortdurend liegt. Dat ondermijnt uiteindelijk alle relaties die de narcist aangaat. Persoonlijk vraag ik mij na het lezen van de litteratuur en fora af of dat nog een bewust proces is bij alle narcisten. Als je de leugen ontdekt in je leven en die voortdurend uitnut kan je op een punt komen dat de leugen jou regeert in plaats van andersom. Dat roept tegelijk de vraag op of de narcist controle heeft (wat hij wil) of juist slaaf is van zijn leugen. Het is immers een stoornis die al vroeg in het leven (tussen 3 en 7 jaar !) is ontstaan.
- Ontkennen dat ze iets gezegd hebben terwijl u zeker dat dat wel zo is
- Een geregeld wijzigende verklaring voor iets dat in hun leven gebeurd is
- Geen sluitende verklaringen voor bezoekjes buiten de deur maar van u precies willen weten wat u doet en waar u bent
- Negatieve verhalen over hun of uw goede vrienden/vriendinnen
(Echt roddelen) - Afspraken maken c.q. doelen stellen en ze zelf weer om zeep helpen
- Jou als partner voor leugenaar uitmaken
- Zich overal uitpraten met een smoes of leugentje en het gewoon vinden
- Vertrouwelijke informatie zonder scrupules delen met anderen
(en dat heel normaal vinden) - Een ongelooflijke mismatch tussen wat ze zeggen en doen
- Beweren iets te kunnen maar het nooit laten zien
- Het verbergen van informatie
- Contacten ontkennen die er wel zijn
- Een mismatch tussen de non-verbale signalen en hun woordenstroom
- Overspel in de relatie
- Geld uitgeven en er over liegen
- Het normaal vinden dat regels niet voor hen gelden
- Verborgen (onderdrukte) of geuite kwaadheid
Vrijheid versus Individualisme
Individualisme* , een trend in onze maatschappij, zou deels verklaren waarom er steeds meer mensen hoger scoren op de NPI . Het spreekt voor zich dat wij als mensen de maatschappij/cultuur dragen en vorm geven en omgekeerd alles om ons heen teruggespiegeld wordt in ons als individu (mutual constitution model ) . Krishnamurti zei het al; “De wereld , dat ben jij” .
Ik denk dat veel mensen individualisme zien als de ultieme vrijheid in zichzelf vinden. Maar de werkelijkheid is dat werkelijk vrij zijn altijd leidt tot een toename van de compassie voor alles om je heen . Je bent dan niet meer van deze wereld maar wel in deze wereld. Je bent altijd vrij maar wel in verbondenheid met alles om je heen.
De ultieme vrijheid betekent dat je jezelf vrij moet maken van de collectieve dwang c.q. het collectieve onbewuste omdat daarin de angst de bindende kracht is. Pas als je de angst in de ogen durft te kijken die optreedt als je je losmaakt van de verwarring die opgeslagen is in dat collectief onbewuste kun je volledig vrij zijn en je eigen pad gaan. Maar als gevolg van dat proces is er een diep respect ontstaan voor alles om je heen en richt je je energie niet meer op het zelf maar op het goede doen.
Als dat bewustzijn in onze maatschappij kan ontstaan, dat het om werkelijke vrijheid gaat, zouden we de trend van het toenemend individualisme kunnen keren.
* bron is wikipedia
Individualisme is een filosofisch standpunt waarbij de gedachtegangen en de rechten van het individu boven het belang van de gemeenschap worden geplaatst. De kern van individualisme is dat een groep geen rechten heeft, maar dat enkel individuen rechten hebben; daarmee is het tegengesteld aan collectivisme. Bij het individualisme staat het recht op zelfbeschikking centraal. Elk individu heeft het recht om zijn leven zelf in te vullen, zonder dat anderen hem gaan opdringen hoe deze zijn leven zou moeten leiden. “
Affectieve empathie
Het emotioneel, intuitieve invoelen (affectieve empathie) ontbreekt bij de narcist. Zijn opgeblazen zelf heeft tot doel zo ver mogelijk weg te blijven van zijn kern. Er is dus geen gevoels-verbinding tussen de buitenwereld en de innerlijke (gebroken) wereld.
Door gebruik te maken van hun cognitieve (mentale) emapthie kunnen ze zich in veel situaties staande houden. En die cognitieve empathie wordt door de buitenwereld ten onrechte aangezien voor affectieve empathie. En zo kunnen ze ervaren worden als emotioneel sterke mensen. En die cognitieve aanvliegroute maakt dat ze op een geslepen manier situaties naar hun hand kunnen zetten zoals medelijden opwekken.
Het voorgaande schetst de situatie van de narcist. Er is op een diep gelegen niveau geen verbinding van binnen en daarom zal een partner ook nooit het gevoel hebben echt contact te kunnen maken met de narcist.
Intimiteit bestaat daarom ook niet voor de narcist, hij kan zich niet vanuit zijn authentieke zelf (waar hij geen contact mee heeft) verbinden met de partner. Het opgeblazen zelf en mentale beelden staan tussen jou en de narcist. Het is onmogelijk daar op aan te haken en zo onstaat nooit een diepgaande verbinding waarin eenwording mogelijk is.
Parallelle werkelijkheid
Als je de narcist ontmaskerd c.q. ontdekt hebt is dat het begin van een losmakings- en verwerkingsproces. Een van de dingen die je als slachtoffer probeert is om het te begrijpen. Het is belangrijk om je er zelf van de doordringen dat met je eigen begrip van deze wereld, de realiteit waarin jij als “normaal” mens leeft de wereld van de narcist nooit te doorgronden is.
De beste en enige zinvolle optie is om uiteindelijk te accepteren dat de narcist in een eigen parallelle werkelijkheid leeft die zijn eigen (on)logica kent.
Wat je als slachtoffer wel moet en kunt doen is veel lezen over de invloed van de narcist op zijn omgeving. De ervaringsverhalen van anderen kunnen je doen begrijpen en inzien dat jouw ervaringen gedeeld worden door talloze andere mensen. Het begrip van de ervaringsdeskundigen is m.i. belangrijk omdat zij de enigen zijn die u kunnen begrijpen.
In uw naaste omgeving zijn de meeste mensen niet of alleen rationeel bekend met “de” narcist. Maar wat je diep van binnen ervaart is veel ingrijpender. Alleen een lotgenoot kan dat begrijpen en daarmee helpen uw eigen emoties te doorgronden.