Praten over narcisme is een verhaal met ongelooflijk veel facetten. Afhankelijk van de aanvliegroute roept het emoties op die je doen begrijpen wat er gebeurd is en nog plaats vindt in het leven van de narcist maar ook emoties zoals kwaadheid en verbazing.
Ga je terug naar de jonge (nog niet als zodanig gevormde) narcist dan vindt er in die jongere een innerlijke reactie plaats op het ontbreken of juist te veel aanwezig zijn van veiligheid en validatie. Een tekort aan validatie en veiligheid roept empathie op. Hoe triest is het zo te moeten opgroeien? Maar ook het teveel aan validatie (prins of prinsesje) is iets waarvan we kunnen begrijpen dat het een kind stuurt in zijn ontwikkeling. Ook daarbij kun je invoelen dat het op de een of andere wijze schadelijk kan uitpakken voor het kind.
Dat kind reageert op de omstandigheden en ontwikkelt een masker en een bijbehorend gedragspatroon dat tijdens de hele opvoeding impulsen blijft ontvangen die de veiligheid in de narcist in ontwikkeling bedreigen . Het pantser is een logische ontwikkeling en stelt je in staat te overleven. Je kunt vechten of vluchten . En als je gaat vechten dan wordt het pantser jouw voertuig in deze wereld. (Indien er een echt traumatische gebeurtenis optreed in de opvoeding kan de reactie onverwerkt blijven of ernstige schade aanrichten en is het mogelijk dat psychopathie ontstaat.)
Maar dat pantser is een handicap aan het worden als je het te groot maakt en zo belangrijk gaat vinden dat iedereen om je heen zich moet gaan aanpassen om jouw pantser te bevestigen. De omgeving moet gaan meebuigen met hoe jij naar de wereld kijkt. En doen mensen dat niet dan is dat zo bedreigend dat je effectieve maatregelen gaat toepassen. Eliminatie van mensen (goed/fout), bedotten van mensen om ze wel te laten meebewegen en bijbehorende behoeftes (geld/aanzien/relaties/bedwelmende middelen) worden doelen op zich omdat zij verbonden zijn aan het pantser dat jij je hebt aangemeten.
Terug naar het ontstaan begrijp je dat het pantser dat de narcist gebruikt een reactie was op een beangstigende situatie. Het kind kreeg niet voldoende begeleiding die hem in staat stelde een gezond beeld van zichzelf in een dynamische wereld te creëren. Nee, het kind ontwikkelde een star zelfbeeld en creëert daar de realiteit bij die hem past. Kortom, in essentie een triest verhaal. Het pantser is gevormd om de angst niet te hoeven ervaren/voelen.
De tragiek van dit verhaal betreft niet alleen de narcist maar ook de mensen om de narcist heen. Er zijn veel mensen in deze wereld die ook geen gezond of stabiel zelfbeeld hebben en /of onvoldoende zelfliefde hebben. Die mensen zijn in theorie vatbaar voor de kracht van het narcistisch pantser. De kracht van dat pantser dringt door in de levens van de mensen om de narcist heen en gaan daar hun kijk op en hun beleving van de realiteit vervormen. Hun zicht wordt vertroebeld.
De vervormde realiteit van de narcist creëert een eigen ruimte waarin allerlei mensen als in een web gevangen gaan meedeinen. Er ontstaat een gedeelde werkelijkheid waarin de mensen om de narcist heen zijn pantser bevestigen en in stand houden. En die mensen om de narcist heen zien een behoefte vervuld door de narcist zo de narcist zijn behoefte aan adoratie vervuld ziet door hen.
Het is moeilijk om in te schatten hoe bewust de narcist is van wat hij/zij doet. Daarover zie je heel veel verschillende belevingen en veelal wordt er van uitgegaan dat de narcist bewust misleidt, verhaaltjes vertelt, manipuleert of op zoek is naar de voeding van geld/aanzien/relaties/verslavende middelen. Zij die er van uitgaan dat het deels bewust plaats vindt zijn terecht kwaad en voelen zich belazerd. Ben je er van overtuigd dat het een onbewust handelen is geworden dan sta je na verwerking van de ervaring milder tegenover de narcist.
Het moeilijkste facet is dat de narcist afgesneden leeft van zijn gevoel. Op geen enkele wijze is er diep van binnen een connectie tussen hoofd/buik en hart. Deze lijn is onderbroken. Dat maakt dat hoe empathisch je ook naar de narcist kijkt je geleden hebt aan dat ontbreken van die verbinding in de narcist in de relatie met jou. Het is om die reden dat we de narcist gewetenloos noemen. Ze kunnen met een koudmakende precisie mensen afbreken of terzijde schuiven. Wat voor een doorsnee mens ingrijpende emotionele gebeurtenissen zijn lijken aan de narcist voorbij te gaan. Deze knippert bij wijze van spreken met zijn ogen en gaat weer op dezelfde weg (het pantser is weer leidend) verder.
Maar voor de buitenwereld lijkt het alsof de narcist empathisch kan zijn. Dat is een aangeleerd iets. Ze voelen diep van binnen niets. En dat empathische zetten ze oppervlakkig in wanneer dat gepast lijkt (verstandelijk gezien dan) maar ook om te manipuleren. Het is immers mogelijk aandacht te krijgen met het negatieve (je eigen lijden). Dat aspect kent ieder slachtoffer van een narcist. Je voelt als slachtoffer dat het onecht is maar waarschijnlijk denkt de narcist dat het oprecht is. Maar als het ingezet wordt om anderen te manipuleren , en dat is helaas heel vaak zo, dan wordt het een kwalijk middel. Terecht dat slachtoffers daar ongelooflijk kwaad over zijn.
Jan Storms beschrijf de situatie van veel psychopaten/narcisten als een leven waarin geen verbinding meer met de ziel bestaat. Een zielloos leven , wat stelt dat eigenlijk voor? Het is in ieder geval een leven waarin niets geleerd wordt. En dat is ook het wonderlijke aan de narcist. Zijn lerend vermogen is minimaal. Omdat het pantser ten koste van alles in stand gehouden wordt is er geen leerproces. Immers, de realiteit moet zich aanpassen aan hen in plaats van andersom.
Als je echter door de ogen van de narcist kijkt moet de wereld weer verwarrend zijn. Hij heeft er hoegenaamd geen connectie mee en schaakt mee op het toneel. Maar echt begrijpen doet de narcist het niet. Een kennis van mij ziet vooral die verwarring bij die mensen en vindt het belangrijk ook dat perspectief mee te nemen.
Omdat het narcistische pantser vanuit een tekort of juist een overmaat is ontstaan is er de onbedwingbare behoefte dingen te hebben. De narcist heeft volgens hemzelf simpelweg recht op van alles en zal dat hoe dan ook bemachtigen. Zonder schuldgevoel zullen ze zodanig manipuleren dat hun geldelijke/status/sexuele behoeften bevredigd worden. Omdat ze afgesneden zijn van hun gevoel zal dat clean en effectief gaan, er is geen sprake van schaamte of schuldgevoel.
Dr. Robin Stern van Yale is er stellig in ; ” it takes two to tango” . Of jij last hebt van of in aanraking komt met de narcist of er te lang bij blijft is voor een deel de keuze van het slachtoffer van de narcist. Na afloop van zo’n relatie of wat ook wel een ontmaskering van de narcist heet is het zaak goed in de spiegel te kijken waar jij je rol hebt gespeeld. Als er maar ergen een stukje in jou is, hoe klein dan ook, waar ruimte is omdat je op dat punt niet van jezelf houdt is daar de opening voor de narcist om jou te gaan manipuleren. Het is dus ook zaak zelfonderzoek te doen.
Belangrijk is om te beseffen dat erfelijke , biologische en karmische factoren een rol kunnen spelen in het ontstaan/aanwezig zijn van het patroon!