Author: Coach

Het presidentschap van Trump maakt vreselijk goed zichtbaar wat meestal verborgen blijft in een organisatie; het ruineuze effect van narcistisch gedrag. Het is een zegening om Donald Trump te kunnen volgen op social media en in de (m.i.) onafhankelijke pers We zijn getuige van een man wiens leven van leugens aan elkaar hangt. En we zien haarscherp welke effecten dat heeft op het bestuurlijk bestel in de Verenigde Staten van Amerika. Zijn gedrag en de uitwerking daarvan op zijn omgeving maakt scherp zichtbaar dat er onafhankelijke denkers,  meelopers, angsthazen en supporters bestaan in de omgeving van  dit type leider. 

De angsthazen beseffen dat hun eigen positie ieder moment ter discussie kan komen te staan en zullen zich niet uiten c.q. gehoorzaam hun taak uitvoeren zonder daar een mening over te uiten.

De meelopers zijn uitgekozen door de leider op een zwakte in hun persoonlijkheid en worden ingezet om taken uit te voeren die slechts in het belang van de leider zijn. Zij laven zich aan de aandacht van de leider en zijn er van overtuigd zich in te zetten voor een goede zaak.

De supporters herkennen het gedrag van hun leider en zien de mogelijkheden om zichzelf te verrijken terwijl ze in de nabijheid van de leider blijven. Zij zien hun leider als een zetbaas die hen de kans geeft in de periferie een vorstelijk graantje mee te pikken. Zij zijn degene die taal gebruiken om alles wat krom is recht te praten. 

De onafhankelijke denkers hebben meteen door dat ze te doen hebben met een leider die een vertroebeld en ziek beeld van de werkelijkheid heeft. Zij trekken zeer snel hun conclusie en weigeren zich in te zetten voor deze persoon en trekken zich terug. Gelukkig uit een deel van hen zich vanaf dat moment zeer kritisch vanaf de zijlijn.

De meelopers, angsthazen en supporters zijn de groepen die de leider faciliteren en mede-verantwoordelijk zijn voor een revolte in de cultuur van het bestuurlijk apparaat. We zien de afgelopen drie jaar hoe verstrekkend de gevolgen zijn in de V.S.  De polarisatie in het land is enorm.  Wat we daar in het publiek domein zien is wat er ook in veel organisaties gebeurt waarin een narcistische leider aan de macht komt. 

Met het beeld van een narcist c.q. psychopaat  voor ogen begrijp ik heel goed hoe Trump handelt in de casus van George Floyd, die overduidelijk gedood werd door een politie-agent.  Voor de zwarte bevolking is dit het zoveelste voorbeeld waarin een zwarte man, waarvan slechts een klein vergrijp werd vermoed, onevenredig zwaar geweld ten deel valt met de dood ten gevolge. Het spreekt dan ook voor zich dat raciale spanningen oplopen en er door het hele land protesten ontstaan. Een president met enig empatisch vermogen had deze reactie begrepen en was ingegaan op deze onderstroom van gevoelens. Een niet empathische leider zoals Trump focust op het geweld dat bij deze demonstraties gebruikt wordt en antwoord met gewelddadige uitspraken. De veiligheidsadviseur O’Brien geeft in een interview op CNN aan dat Trump echt geschokt was bij het kijken van de video (iets dat hij niet hoeft te vermelden omdat ieder mens met normaal inlevingsvermogen dat is) en dat we de uitingen van Trump niet zo letterlijk moeten opvatten.  Andere mensen uit het gevolg van Trump noemen zijn uitspraken ‘not constructive’ , een respons waarmee ze hun leider niet afvallen en de extreme uitspraken proberen te dempen. (Senator Tim Scott)

Trump heeft nooit blijk gegeven van enige interesse in de problematiek van raciale ongelijkheid en wordt nu dus geconfronteerd met een beeld dat hem dwingt kleur te bekennen.  Hij is daartoe niet in staat omdat het hem gewoonweg niet interesseert en ook niet beroert. Nu het echter in het kader van de naderende verkiezingen een item kan worden probeert hij fluks een betrokken houding aan te nemen. En wat hij nu uit de hoge hoed tovert is zijn rethoriek over ‘law and order”.  Op de enige plek waar hij zelf de keuze heeft om geweld in te zetten, Washington DC, trekt hij troepen aan de rand van de stad samen. Het past in zijn strategie om een onbetwist dictator te kunnen zijn. Hij bedient zich van hun strategien door geweld in te zetten waar het kan, zijn onbetwiste en Goddelijke status te bevestigen door voor de kerk met een bijbel te zwaaien (waarvan zijn minister van Defensie , Mark Esper,  een dag later zegt dat hij niet wist dat het ging gebeuren en hij er dus bij stond zonder dat hij het wilde….),  en zijn 4 juli parade met militair vertoon. En bedenk dat Trump een groot voorvechter is van vrij wapenbezit.  Wellicht zijn we getuige van een president die de absolute macht naar zich toe weet te trekken en Amerika in een nog diepere verdeeldheid weet te trekken. Bedenk dat hij al eerder uitspraken deed dat hij steun van de politie, het leger en bikers (!) heeft.  En hoewel dat niet per se waar is geeft hij daarmee zijn amibities aan om geweld in te zetten als hem dat goeddunkt.

Voortdurend liegen over een aspect in je leven is nog te verwerken. Als je echter te maken krijgt met iemand zoals Trump wordt er dagelijks over een reeks van zaken voortdurend gelogen of worden uitspraken met een magisch en kinderlijk taalgebruik gebruikt om te verhullen, te verfraaien of zaken te verdraaien.

Het resultaat van deze lawine aan leugens brengt zelfs de meest doorgewinterde en vaak goed bij zijn zinnen zijnde mens tot waanzin. En daardoor zullen ook slimme weldenkende  mensen  volledig dolgedraaid raken. Ook zij raken verstrikt in de wirwar aan onzin en raken daardoor gedeprogrammeerd. En precies dat is de essentie van gaslighting; ‘ door voortdurend over alles te liegen, alles te verhullen en alles te verdraaien iemand in je omgeving volledig weerloos te maken’.

Daarnaast gebruikt Trump bij herhaling de o zo bekende tactiek om anderen de schuld te geven over van alles. Zijn het niet de Chinezen, dan zijn het de Democraten, dan weer de rechters, vervolgens zijn medewerkers of een vorige president (Obama). En tegelijkertijd worden de eigen vermeende successen breed uitgemeten. 

Ik volg met buitengewone interesse de ontwikkelingen in de V.S. In de afgelopen drie jaar is Donald Trump er in geslaagd de bestaande controle structuren in dat land af te breken of mensen op vitale posten te benoemen die hem welgevallig zijn. Zoals we zien rijgt hij de ene leugen aan de andere en komt hij er mee weg. En dat kan omdat hij meer dan ooit gesteund wordt door mensen die niet meer terug kunnen. Alleen door mee te bewegen met het grillige patroon van Trump kan het eigen hachje gered worden en voor het merendeel van de mensen is dat geen enkel probleem. Bovendien heeft Trump heel goed begrepen wat de kracht van een mediakanaal is en kan hij uitgebreid positieve berichtgeving verspreiden via het kritiekloze fox nieuws. 

In het boek ” The dangerous case of Donald Trump’ durft een groep mensen uit het werkveld van de psychologie en psychiatrie het aan op afstand te concluderen dat we hier op zijn minst met een narcist te maken hebben. Ja, het is ongepast zonder officiele gesprekken een goede diagnose te stellen. Toch vind ik dat een laffe houding. Er is geen president geweest die zo zeer de publiciteit opzoekt en daar duidelijk laat zie dat zijn gedrag eenzijdig gericht is op het verheerlijken van zijn eigen persoonlijkheid.

Een van de dingen die ik geleerd heb in de loop der tijd is om kritisch te luisteren naar wat mensen zoals een Trump durven te zeggen. En hij heeft er duidelijk blijk van gegeven een voorstander te zijn van totalitaire leiders. Het is tenenkrommend om te zien hoe dat in de relatie met Kim Jong Un van Noord-Korea vorm krijgt. Deze ‘losse opmerking’ , zo is mij gebleken, moet je erg serieus nemen in gevallen waarin er sprake is van narcisme of psychopathie.  Trump’s ambitie ongelimiteerde macht te verwerven. Tijdens de covid-19 crisis zien we daar een duidelijk voorbeeld van, voor het eerst durft te zeggen dat hij ongelimiteerde macht heeft en zelfs de onafhankelijke staten denkt te kunnen overrulen. 

De feitelijke ontwikkeling in de V.S. is dat alle critici de mond worden gesnoerd met leugens, minder capabele mensen benoemd worden op cruciale posities en de invloed van zijn familie onevenredig groot is. Bovendien wordt voortdurend de rol van slachtoffer gespeeld als er maar enige kritiek richting de opstelling van Trump komt.Het is een buitengewoon wonderlijke ontwikkeling die we nu zien.  Het land wordt binnen een relatief korte periode een heel andere realiteit ingetrokken en dat daarbij economische motieven belangrijke dan empathische overwegingen (werken in gevaarlijke omstandigheden) wordt pijnlijk duidelijk tijdens deze corona epidemie. 

Het blijft ook vermakelijk om te zien hoe grote groepen mensen het gedrag van Trump proberen te begrijpen.  Het is reuze simpel; ‘ alle handelingen staan in het teken van zijn eigen glans en ego. Iedere leugen en iedere strategie is daarbij geoorloofd. Ben je niet voor Trump dan ben je tegen en dan is het met je gedaan. Angst is gaan regeren in de immense kliek mensen om de president heen. ” 

Dat Trump in het zadel zit en blijft is dankzij de grote schare even gemankeerde mensen om hem heen die hun eigenbelang volledig boven boven het collectief belang stellen. Bovendien hebben ze zich zo in het web laten weven dat ze geen tegengas meer geven. Iedereen die het lef heeft de baas tegen te spreken is tegen hem en zal zijn positie verliezen. 

Ik heb een buitengewone interesse gekregen in deze onderwerpen door een kortstondig contact met iemand die zowel psychopaat  als narcist was.  Al mijn ervaringen en inzichten heb ik in een beknopt boekje verwerkt.  Talloze lezingen en gesprekken hebben mijn kennis verdiept en verbreed. 

Ik spreek tegenwoordig liever over destructieve relaties dan specifiek over narcisme c.q. psychopathie omdat dat precies beschrijft wat de uitwerking van de partner met een stoornis op anderen is.

Narcisme

Kenmerkend voor narcisten is dat ze aandacht van anderen nodig hebben, in positieve dan wel negatieve zin. De ene narcist doet dat openlijk door in de buitenwereld allerlei situaties op te zoeken waarin glans aan hun eigen leven gegeven kan worden. De andere narcist doet het op een meer verborgen wijze en kan dat b.v. uiten door voortdurend een partner leeg te zuigen met zijn op haar aandacht. Waar de eerste narcist een vorm van ijdelheid etaleert doet de meer verborgen narcist dat geheel niet. Verbindend feit is echter dat iedere narcist zo op zichzelf gericht is dat dat eigen leven centraal staat.

Invoelen hoe het met de ander gaat is buitengewoon moeilijk of zelfs onmogelijk. Als dat empathisch vermogen volledig afwezig is spreek je over mensen die zonder gevoel of gewetenloos aan de impact van hun eigen handelen voorbij kunnen gaan. Kwetsing van anderen is dan meer regel dan uitzondering. Partners, kinderen en collega’s zullen voortdurend gekwetst raken door deze narcisten. En het uitsluitend op jezelf gericht zijn in combinatie met deze gevoelloosheid creëert manipulatief gedrag. Zonder scrupules kunnen mensen in de omgeving ingezet worden om eigen doelen te bereiken. Dan spreken we over een narcistische persoonlijkheidsstoornis.

Omdat dit gedrag op heel jonge leeftijd ontstaat hebben volwassen narcisten een gedragspatroon ontwikkeld dat zo sterk en eenzijdig gericht is dat de kans op ontrafeling daarvan moeilijk tot onmogelijk is.

Als kind opgroeien bij een ouder zonder empathie of partner zijn van zo’n man of vrouw is problematisch. Er zullen veelvuldig aanvaringen tussen de ouders zijn en de narcistische ouder behandelt vaak een of meerdere kinderen als de zondebok. Terwijl deze problematiek vaak explosief groeit tijdens de relatie wordt naar buiten toe een beeld opgehouden van een perfect gezin. Deze facade legt veel mensen in de luren. De buitenwereld doorziet niet wat er zich afspeelt in het gezin en die discrepantie dwingt kinderen en partner tot het leiden van een leven waarin de waarheid niet uit te leggen valt. Het behoeft geen uitleg dat dit tot grote innerlijke psychische en lichamelijke spanningen leidt.

 

Psychopathie

Zoals we bij het gebruik van de term narcisme moeten oppassen geldt dat ook voor psychopathie. Toch kan ik beginnen met het wegnemen van het hardnekkige vooroordeel dat psychopathie vooral ook verbonden is met crimineel en gewelddadig gedrag. Dat vooroordeel ontstaat door het gegeven dat in justitiele omgevingen een groot percentage gevangen hoog scoort op de schaal van psychopathie. Maar een grote deel van de psychopaten loopt gewoon rond en houdt zich ook bezig met manipulatie in de prive- of zakelijke sfeer.

Robert D. Hare stelt dat ruwweg 1% van de populatie psychopaat is en dat het merendeel daarvan vrij rond loopt. U en ik komen er dus geregeld mee in aanraking, de een op afstand, de ander raakt verzeild in een relatie met zo iemand. En als je in zo’n relatie beland bent en er goed uitkomt is je wereldbeeld  definitief veranderd en kun je nooit meer op de ‘oude’ manier naar individuele mensen en processen op grote schaal kijken. De psychopaat berekent in iedere situatie kil wat zijn/haar voordeel is en zal daarop afgestemd gedrag vertonen.  Als je vanuit een helikopter zou kunnen filmen wat ze door een aantal weken heen in allerlei settings vertellen wordt het totaal verknipte innerlijk van deze mensen zichtbaar. Op geen enkele plek zal het zelfde verhaal verteld worden en echt voortdurend gelogen worden.

Bij psychopathie , een diagnose die alleen na zorgvuldig onderzoek gesteld kan worden, zijn er 4 pijlers die een rol spelen. De diagnose evalueert een 4-tal aspecten uit het leven van de vermoedelijke psychopaat.

Interpersoonlijk gedrag:
De psychopaat manipuleert, liegt en bedriegt, heeft een grandioos gevoel van eigenwaarde en heeft vaak een oppervlakkige charme.

Affectie:
Er is sprake van weinig/geen empathie, oppervlakkige gevoelens, geen schuldgevoel en het afwijzen van verantwoordelijkheid.

Anti-sociaal gedrag:
Problematisch gedrag tijdens de opvoeding (stelen/geweld), een slechte beheersing van de emoties en eventueel crimineel gedrag.

Levensstijl:
Er wordt geparasiteerd op anderen, er wordt gezocht naar spanning, ze zijn impulsief en tonen onverantwoord gedrag en stellen ook geen realistische lange-termijn doelen.

Als je in het dagelijks leven in contact komt met zo iemand kom je langzamerhand tot de ontdekking dat de buitenkant in ongekende tegenspraak is met de gedragingen in de 1 op 1 relatie. De oppervlakkige charme en het het uitgekookte gedrag om anderen te manipuleren strooit zand in de ogen van de mensen buiten een relatie. Maar in de relatie vindt er een gewelddadig proces plaats waarin de partner op alle terreinen bedrogen wordt. 

Als je het meegemaakt hebt begin je in te zien dat het gedrag van een psychopaat zo ver van je voorstellingsvermogen afstaat dat het je eigen visie op ‘de mens’ voorgoed verandert maar ook laat zien dat wat jij ervaren hebt bijna niet uit te leggen valt aan de buitenwereld.  Ik kan begrijpen dat buitenstaanders dit niet zien en ook niet kunnen doorgronden hoe verstrekkend de gevolgen voor slachtoffers kunnen zijn.  Maar zij die te lang in zo’n relatie hebben geleefd zijn geestelijk verkracht en hebben het zicht op zichzelf voor langere tijd verloren. Als je uit zo’n relatie komt lijdt je meestal ook aan allerlei fysieke kwalen, blijf je malen in je hoofd omdat je het wilt begrijpen en heeft een groot aantal mensen PTSS klachten overgehouden.

Mijn missie is om hier over te spreken en schrijven. Een gewaarschuwd mens telt immers voor twee. 
.

 

Hoe meer er over geschreven wordt, des te beter we zullen herkennen wat er aan de hand is. Vandaar dat ik ook maar eens schrijf over die bloed-irritante collega die alles verstiert en verziekt, de psychopaat. 

Ze komen binnen, zoeken zo snel mogelijk uit wie de belangrijkste spelers in de organisatie zijn en gaan aan de slag. Toegang tot kennis, bronnen (geld) en macht zijn hun interesses. Dus denk vooral niet dat ze u komen verrijken in uw leven en misschien ook nog wel het collectieve doel van de organisatie onderschrijven. Oh ja, op papier doen ze dat wel, en ze zullen zich bij de belangrijkste mensen in de organisatie presenteren als de ideale collega en werknemer, maar de in praktijk gaan ze aan de slag om slechts hun eigen doelen te realiseren. En wat mag dat doel zijn? Met zo weinig mogelijk inspanning zo veel mogelijk eigen gewin bereiken.

In de praktijk werkt het zo. Enerzijds zo veel mogelijk in contact komen met de belangrijkste beïnvloeders om zo snel mogelijk hogerop te komen. Anderzijds mensen zoeken die iets minder sterk in hun schoenen staan, perfect werk afleveren, en die tot vrienden maken zodat zij het werk voor de psychopaat doen. Mooi gevalletje van parasiteren dus. Conflicten creëren is hun hobby, mensen tegen elkaar opzetten door opzettelijk tegenstrijdige of verkeerde informatie te verspreiden of wat denk je van het zwart maken van collega’s? Roddels verspreiden kan effectief zijn!

Ze zorgen er voor zo snel mogelijk alles van iedereen te weten te komen. Kennis is macht he! En die kennis krijgen ze zo maar voorgeschoteld door hun flair, geveinsde enthousiasme en hun vertrouwelijkheid.  Zelf eerst geven om zo te ontvangen, een bekende techniek. Maar wat ze geven is niet echt maar verzonnen informatie over zichzelf om jou zover te krijgen over jouw leven, jouw werk en jouw kwetsbaarheden te vertellen.

De psychopaat kan chaos creëren om er dan zelf beter uit te springen en als de promotie een feit is zal hij/zij diegenen die ze niet meer nodig hebben als een baksteen laten vallen. 

Velen van ons kwamen ooit iemand op hun pad tegen die aan deze beschrijving voldoet. Maar wat doe je in zo’n geval? Als je je mond opentrekt pakt het desastreus voor jezelf uit als de leidinggevende al in de ban is van de psychopaat en vergeet niet dat de psychopaat jou onderuit gaat halen als hij/zij er achter komt. Nee..dan houd je mond maar en hoop je dat het overwaait.  Met lede ogen zie je aan hoe iemand die niet functioneert alles voor elkaar krijgt.

 

 

Robert Hare en Paul Babiak wijzen er op dat er groepen zijn waarin de psychopaat uitstekend tot zijn recht komt. In een zogenaamde ‘affinity group’, een groep mensen die dezelfde idealen, waarden, achtergrond of culturele waarden deelt kunnen ze gemakkelijk opereren.  Maar besef dat dit vooral voor een groot deel verzonnen en aangezet is! Het invoegen in de groep gaat makkelijk omdat ze zich dus voordoen als ‘ een van hen’ en ze kunnen zich als de groep groot genoeg is ook verbergen met hun kwalijke praktijken.

Als een psychopaat zich bij zo’n groep aanmeldt worden die gedeelde waarden, interesses en achtergrond meteen benadrukt en benut. Ze lijken zo meteen een waardevolle aanvulling voor de groep en nemen door dat ‘gelijk zijn’ de scherpte uit de waarneming van de groepsleden.  Het merendeel van de bestaande groep vindt het heerlijk dat er weer een nieuwe enthousiaste kracht binnenkomt. Toch blijkt, wonderlijke genoeg, dat 1/3 e van de mensen meteen zijn twijfels heeft en 1/3e een neutrale observerende positie inneemt. De overige mensen kennen geen bedenking en zien alleen het positieve in de nieuwe kracht.

Als de groep echter een sterke controle-structuur kent waarin regels regels zijn en je geacht wordt je daar aan te houden zullen snel breuken in de vertrouwensrelatie ontstaan. En dan zie je heel snel dat zowel de psychopaat als de groep op elkaar uitgekeken zijn. De psychopaat wordt namelijk aangesproken op zijn gedrag. Het is een kwestie van tijd dat een van beide partijen het vertrouwen in de ander opzegt. Uiteraard zal de psychopaat uitstekend kunnen uitleggen waarom de groep niet deugt. 

In de vaak korte tijd dat de psychopaat in die groep verkeerde is echter al veel schade aangericht. Individuele leden zijn misbruikt in de zin dat er informatie bemachtigd is of  voordelen zijn behaald over de rug van die groepsleden heen en in de ergste situatie ook beloftes aan externe partijen zijn gedaan die niet waargemaakt kunnen worden.

In het begin van de relatie stelt de empathische partner zich vol vertrouwen open voor de narcist of psychopaat. Dat is het ideale moment voor de gestoorde partner om letterlijk een verbinding tot stand te brengen die tot in de kern van de begripvolle/empathische partner aangeknoopt wordt. Vanaf dat moment ontstaat er een verhaallijn waarin de empaath meegenomen wordt in het levensverhaal van de gestoorde partner.

Eigen normen en waarden en overtuigingen raken in de levenswandel met die narcist of psychopaat langzaamaan op de achtergrond en worden vervangen door nieuwe die allen tot doel hebben jouw eigenheid te vernietigen. Symbolisch is er een nieuwe verhaallijn door je gesponnen, om je kern heen gewonden, die gekenmerkt wordt door de invloed van de narcist of psychopaat. 

Je loopt langs een levensdraad die steeds meer de kenmerken krijgt van je manipulator. En die draad zul je letterlijk moeten oppakken en onderzoeken als je uit de relatie komt.  Alle rijgkralen langs die draad zijn momenten waarop niet jij een besluit nam maar jij je liet beinvloeden door je partner. Al die kralen zul je weer langs moeten gaan en ontdoen van die invloeden. Alle belangrijke momenten op die levensweg komen in een nieuw daglicht te staan als je ze ontdoet van de negatieve invloed van je gestoorde partner. Dat is een pad van bevrijding c.q. losmaking.

 

Veelvuldig  zijn kinderen letterlijk het kind van de rekening als er sprake is van een narcistische vader of moeder. Uit onderzoek is bekend dat het zwarte schaap en het oogappeltje in gezinnen met zo’n ouder meer regel dan uitzondering zijn.  Het zwarte schaap zijn is overduidelijk niet gunstig maar ook de rol van oogappeltje kan tot een gestoorde ontwikkeling van het kind leiden.

In geval van scheiding waarbij de niet-narcistische partner het voortouw neemt kan de zwartste kant van de narcistische ex een ongewoon grote rol gaan spelen. Zo ongevoelig als ze zijn, niet gehinderd door empathie zullen we maar zeggen, kan er gekozen worden de kinderen tot inzet van het scheidingsgeweld te maken. Het meest kwetsbare tot inzet maken, iets dat alleen een gestoord mens zal willen, komt helaas vaak voor. Over de rug van de kinderen, ten koste van ze dus, kan de kwetsbaarheid van de ex-partner gezocht worden. Emotioneel destabiliseren is wat ze dan beogen. Daarmee hopen ze de ex zodanig in het nauw te drukken dat ze daarmee hun eigen doelen kunnen bereiken.  

Het is voor de buitenwereld vaak onmogelijk om in te zien dat iemand met een narcistische persoonlijkheid in staat is het welzijn van zijn eigen kinderen op het spel te zetten om er alleen zelf beter van te worden.