Narcisme & Psychopathie

Ik heb een buitengewone interesse gekregen in deze onderwerpen door een kortstondig contact met iemand die zowel psychopaat  als narcist was.  Al mijn ervaringen en inzichten heb ik in een beknopt boekje verwerkt.  Talloze lezingen en gesprekken hebben mijn kennis verdiept en verbreed. 

Ik spreek tegenwoordig liever over destructieve relaties dan specifiek over narcisme c.q. psychopathie omdat dat precies beschrijft wat de uitwerking van de partner met een stoornis op anderen is.

Narcisme

Kenmerkend voor narcisten is dat ze aandacht van anderen nodig hebben, in positieve dan wel negatieve zin. De ene narcist doet dat openlijk door in de buitenwereld allerlei situaties op te zoeken waarin glans aan hun eigen leven gegeven kan worden. De andere narcist doet het op een meer verborgen wijze en kan dat b.v. uiten door voortdurend een partner leeg te zuigen met zijn op haar aandacht. Waar de eerste narcist een vorm van ijdelheid etaleert doet de meer verborgen narcist dat geheel niet. Verbindend feit is echter dat iedere narcist zo op zichzelf gericht is dat dat eigen leven centraal staat.

Invoelen hoe het met de ander gaat is buitengewoon moeilijk of zelfs onmogelijk. Als dat empathisch vermogen volledig afwezig is spreek je over mensen die zonder gevoel of gewetenloos aan de impact van hun eigen handelen voorbij kunnen gaan. Kwetsing van anderen is dan meer regel dan uitzondering. Partners, kinderen en collega’s zullen voortdurend gekwetst raken door deze narcisten. En het uitsluitend op jezelf gericht zijn in combinatie met deze gevoelloosheid creëert manipulatief gedrag. Zonder scrupules kunnen mensen in de omgeving ingezet worden om eigen doelen te bereiken. Dan spreken we over een narcistische persoonlijkheidsstoornis.

Omdat dit gedrag op heel jonge leeftijd ontstaat hebben volwassen narcisten een gedragspatroon ontwikkeld dat zo sterk en eenzijdig gericht is dat de kans op ontrafeling daarvan moeilijk tot onmogelijk is.

Als kind opgroeien bij een ouder zonder empathie of partner zijn van zo’n man of vrouw is problematisch. Er zullen veelvuldig aanvaringen tussen de ouders zijn en de narcistische ouder behandelt vaak een of meerdere kinderen als de zondebok. Terwijl deze problematiek vaak explosief groeit tijdens de relatie wordt naar buiten toe een beeld opgehouden van een perfect gezin. Deze facade legt veel mensen in de luren. De buitenwereld doorziet niet wat er zich afspeelt in het gezin en die discrepantie dwingt kinderen en partner tot het leiden van een leven waarin de waarheid niet uit te leggen valt. Het behoeft geen uitleg dat dit tot grote innerlijke psychische en lichamelijke spanningen leidt.

Psychopathie

Zoals we bij het gebruik van de term narcisme moeten oppassen geldt dat ook voor psychopathie. Toch kan ik beginnen met het wegnemen van het hardnekkige vooroordeel dat psychopathie vooral ook verbonden is met crimineel en gewelddadig gedrag. Dat vooroordeel ontstaat door het gegeven dat in justitiele omgevingen een groot percentage gevangen hoog scoort op de schaal van psychopathie. Maar een grote deel van de psychopaten loopt gewoon rond en houdt zich ook bezig met manipulatie in de prive- of zakelijke sfeer.

Robert D. Hare stelt dat ruwweg 1% van de populatie psychopaat is en dat het merendeel daarvan vrij rond loopt. U en ik komen er dus geregeld mee in aanraking, de een op afstand, de ander raakt verzeild in een relatie met zo iemand. En als je in zo’n relatie beland bent en er goed uitkomt is je wereldbeeld  definitief veranderd en kun je nooit meer op de ‘oude’ manier naar individuele mensen en processen op grote schaal kijken. De psychopaat berekent in iedere situatie kil wat zijn/haar voordeel is en zal daarop afgestemd gedrag vertonen.  Als je vanuit een helikopter zou kunnen filmen wat ze door een aantal weken heen in allerlei settings vertellen wordt het totaal verknipte innerlijk van deze mensen zichtbaar. Op geen enkele plek zal het zelfde verhaal verteld worden en echt voortdurend gelogen worden.

Bij psychopathie , een diagnose die alleen na zorgvuldig onderzoek gesteld kan worden, zijn er 4 pijlers die een rol spelen. De diagnose evalueert een 4-tal aspecten uit het leven van de vermoedelijke psychopaat.

Interpersoonlijk gedrag:
De psychopaat manipuleert, liegt en bedriegt, heeft een grandioos gevoel van eigenwaarde en heeft vaak een oppervlakkige charme.

Affectie:
Er is sprake van weinig/geen empathie, oppervlakkige gevoelens, geen schuldgevoel en het afwijzen van verantwoordelijkheid.

Anti-sociaal gedrag:
Problematisch gedrag tijdens de opvoeding (stelen/geweld), een slechte beheersing van de emoties en eventueel crimineel gedrag.

Levensstijl:
Er wordt geparasiteerd op anderen, er wordt gezocht naar spanning, ze zijn impulsief en tonen onverantwoord gedrag en stellen ook geen realistische lange-termijn doelen.

Als je in het dagelijks leven in contact komt met zo iemand kom je langzamerhand tot de ontdekking dat de buitenkant in ongekende tegenspraak is met de gedragingen in de 1 op 1 relatie. De oppervlakkige charme en het het uitgekookte gedrag om anderen te manipuleren strooit zand in de ogen van de mensen buiten een relatie. Maar in de relatie vindt er een gewelddadig proces plaats waarin de partner op alle terreinen bedrogen wordt. 

Als je het meegemaakt hebt begin je in te zien dat het gedrag van een psychopaat zo ver van je voorstellingsvermogen afstaat dat het je eigen visie op ‘de mens’ voorgoed verandert maar ook laat zien dat wat jij ervaren hebt bijna niet uit te leggen valt aan de buitenwereld.  Ik kan begrijpen dat buitenstaanders dit niet zien en ook niet kunnen doorgronden hoe verstrekkend de gevolgen voor slachtoffers kunnen zijn.  Maar zij die te lang in zo’n relatie hebben geleefd zijn geestelijk verkracht en hebben het zicht op zichzelf voor langere tijd verloren. Als je uit zo’n relatie komt lijdt je meestal ook aan allerlei fysieke kwalen, blijf je malen in je hoofd omdat je het wilt begrijpen en heeft een groot aantal mensen PTSS klachten overgehouden.

Mijn missie is om hier over te spreken en schrijven. Een gewaarschuwd mens telt immers voor twee. 
.