Gaslighting door de narcist

In de relatie met de narcist (privé / werk) zul je geconfronteerd worden met het fenomeen dat “gaslighting” heet. De narcist weet zo met je te communiceren dat je de grip op de realiteit verliest.

De term is ontleend aan de gelijknamige film uit 1944 waarin de romantische held (Charles Boyer) Ingrid Bergman zo bespeelt dat ze gaat twijfelen aan haar eigen oordeel. Ze gaat geloven in de verhalen van haar tegenspeler in plaats van haar eigen waarneming.

Hoe ver gaslighting kan gaan illustreert een voorbeeld uit de huidige tijd. Donald Trump twitterde in maart 2016 dat hij niet in zou gaan op de invitatie van John Oliver om in zijn show te komen.  Oliver wist zeker dat hij of zijn team nooit een invitatie verstuurd hadden. Omdat Trump herhaaldelijk aangaf dat dat wel zo was  ging Oliver aanvankelijk twijfelen. Later realiseerde hij zich dat niemand de uitnodiging ooit verstuurd had en dat Trump loog. Maar het feit dat hij even twijfelde aan zijn eigen oordeel geeft aan wat er gebeurt als je herhaaldelijk met dit type gedrag geconfronteerd wordt.

In relaties met een narcist zal je dat overkomen. En stapsgewijs dreig je zo het contact met de werkelijkheid te verliezen en wordt je de willoze prooi van de narcist. Ze doen dat door ontkenning van eerdere leugens, verzonnen antwoorden op vragen, dingen die je altijd op een vaste plek legt te verplaatsen, afwezig zijn zonder verklaring ,  net doen alsof ze iets weten en het met een belachelijke stelligheid verklaren, onzinverhalen over hun vrienden en vriendinnen te vertellen, vertrouwelijke informatie van jou delen met anderen of door elke keer met andere verklaringen te komen over iets dat gebeurd is.

De reden dat dit gebeurt is dat de narcist hoe dan ook zijn opgeblazen zelf, zijn rigide visie van de werkelijkheid overeind wil houden en je niet meer bent dat een object dat zij om een of andere reden nodig hebben. Al zijn uitspraken zijn daarop gericht en als er maar een greintje twijfel is bij de partner/collega zal er een erosie plaats vinden. De overtuigde toon van de narcist en de inschikkelijke houding van de partner/collega (die diep van binnen zo graag erkenning van de narcist wil) leiden er toe dat de narcist jou in zijn realiteit vangt.

Dr. Robin Stern uit de V.S. stelt dat we in een gaslighting culture leven. Dat zien we terug in het politiek klimaat waar koerswijzigingen en leugens aan de orde van de dag zijn maar het wordt versterkt door de maatschappelijke ontwikkeling waarin we steeds minder onderdeel van een groep zijn maar veel geisoleerder leven. Dan kan een kwaadwillende persoon in je directe omgeving een sterkere impact op je leven hebben omdat de ” reality-check” vanuit de omgeving kleiner is.

Lees ook deze bijdrage van mij